Panteon o kształcie prostokąta, stanął na miejscu starszej świątyni ufundowanej ku czci boskich patronów Rzymu w roku 27 p.n.e. przez Agryppę, zięcia i najbliższego współpracownika Oktawiana Augusta i zniszczonej w roku 80 przez pożar, został odbudowany w czasach Hadriana około 125 r.n.e. już w zmienionej formie – na planie koła, jednak pozostawiono oryginalny, zachowany po pożarze portyk. Poczas najazdu barbarzyńców na Rzym w V wieku świątynia została uszkodzona. W 609 cesarz wschodniorzymski Fokas podarował Panteon papieżowi Bonifacemu IV, który przekształcił go w kościół chrześcijański pw. Santa Maria ad Martyres – Marii od Męczenników. To właśnie dzięki tej zmianie, zawdzięcza się późniejsze konserwacje Panteonu. W 663 na polecenie cesarza Konstansa II złocone płytki dachu zostały zastąpione brązowymi. W XIV wieku Panteon został zamieniony w fortecę. W okresie renesansu został odnowiony. Pracami kierował Rafael Santi, który później został w nim pochowany. W Panteonie spoczywają również zwłoki włoskich królów Wiktora Emanuela II i Humberta I. Panteon jest rotundą o o średnicy 43,3 m i takiej samej wysokości. Przed wejściem do świątyni znajduje się dobudowany dwurzędowy portyk 16 kolumn w porządku korynckim, z czego 8 ustawionych jest w pierwszym rzędzie. Wieńczy go tympanon, pod którym widnieje inskrypcja: M AGRIPPA L F COS TERTIVM FECIT/M(arcus) Agrippa L(ucii)F(ilius) CO(n)S(ul) TERTIVM FECIT, którą można przetłumaczyć jako „Wzniesiony przez Marka Agryppę, syna Lucjusza, konsula po raz trzeci”. Wysokość portyku wraz z tympanonem wynosi 25,0 m. Kopuła budowli odlana jest z betonu z centralnym otworem (oculusem) o średnicy 9,0 m, jedynym otworem oświetlającym wnętrze. Ponieważ otwór nie ma przykrycia, podłoga na środku jest lekko wklęsła z odpływem do zbierania deszczu. Wewnątrz znajdują się rzeźby z brązu, podniebienie kopuły jest ozdobione pięcioma rzędami kasetonów, a w ścianach znajdują się nisze. Do czasu zbudowania Panteonu największą budową kopułową na świecie był Skarbiec Atreusza w Grecji. Panteon był największą kopułą na świecie przez około 1300 lat, do momentu, kiedy to wybudowano katedrę Santa Maria del Fiore we Florencji w 1420 – 1436 roku. Prostota i regularność budowy, piękno poszczególnych elementów, znakomity materiał konstrukcyjny, nadają całemu wnętrzu budowli majestatyczny charakter, mimo wielu strat i zubożeń: otóż front i sklepienia przedsionka jak również kasetony, niegdyś udekorowane elementami złoconego brązu, papież Urban VIII Barberini przeznaczył na złom. Wykonano z niego baldachim nad grobem św. Piotra w Watykanie oraz 60 armat do Zamku Świętego Anioła. Mieszkańcy Rzymu skwitowali to powiedzeniem:"Quot non facerunt barbari, facerunt Barberini"/Czego nie zniszczyli barbarzyńcy, zniszczyli Barberini. Dobudowano wtedy również dwie wieżyczki (nazywane pogardliwie oślimi uszami Barberini) po bokach budowli, rozebrane dopiero w 1883 roku. Wnętrze jest imponujące i zarazem niezwykle harmonijne. Prostokątne kapliczki i półkoliste nisze przeplatają się ze sobą. W pierwszej kaplicy znajdują się kości Perin del Vaga - uważanego za drugiego po Juliuszu Romano, wielkiego asystenta Rafaela. W pobliżu znajduje się grobowiec Baltazara Perruziego – wielkiego malarza i architekta. W drugiej kaplicy widoczne są grobowce króla Humberta I i królowej Małgorzaty. Między drugą i trzecią kaplicą jest grób Rafaela, jednego z największych malarzy świata. Obok znajduje się grób Marii Bibbieny, narzeczonej Rafaela, zmarłej trzy miesiące przed nim. W innej kaplicy znajduje się grobowiec Wiktora Emmanuela II, a na ołtarzu kolejnej, możemy podziwiać fresk Zwiastowanie Melozza da Forli. Panteon, znajdujący się na Polu Marsowym i wciąż przyciągający rzesze turystów, jest godny uwagi ze względu na swoja formę i technologię budowy. Ta świątynia jest niezwykłym dziełem starożytnych budowniczych, którzy potrafili zrównoważyć potężną masę budynku i lekkość jego strzelistej formy.
|